Sposoby rolniczego użytkowania a stan bioróżnorodności

Rolnictwo ma za cel wytwarzanie płodów rolnych celem zaspokajania potrzeb życiowych mieszkańców ziemi, ale także (według prawodawstwa UE) rolnictwo ma chronić zasoby środowiska, w tym różnorodności biologicznej.
2019-06-26
2 minuty czytania

Można przyjąć iż rolnictwo rozwinęło się około 10 000 lat p.n.e. Po przejściu od zbieractwa do pierwszych form rolnictwa w uprawie rolnej istniały dwie techniki – kopieniactwo i technika wypaleniskowa. Następnym etapem było przejście do epoki żelaza, która cechowała się rosnącym znaczeniem rolnictwa ornego. Podstawowym narzędziem stało się radło. Gospodarkę żarową zaczęto zastępować systemem odłogawania ziemi na przemian. W dalszych epokach historycznych Polski wyróżniamy etapy czasowe rolnictwa: Okres gospodarki feudalnej Państwa Polskiego (V–XIV w.); Rolnictwo w Rzeczypospolitej (XV - XVIII w.); Okres zaborów (1772–1918); Dwudziestolecie międzywojenne; Okres gospodarki socjalistycznej (1945–1989), Okres po 1989 roku - poprzez wstąpienie do Unii Europejskiej aż do czasów obecnych, każda z tych epok odcisnęła swój kształt w krajobrazie rolniczym. Niewątpliwie na układ przestrzenny dzisiejszych użytków rolnych mają dwie podstawowe jednostki podziału ziemi kształtujące się w średniowieczu: łany i niwy.

Struktura użytkowania ziemi w Polsce przedstawia się następująco: użytki rolne zajmują obszar 18 418 tys. ha, co stanowiło 58% powierzchni kraju – z czego grunty orne zajmują 14 048 tys ha (76,3 % użytków rolnych), łąki 2 350 tys ha (12,8%), pastwiska 1 693 tys ha (9,2%), sady 296 tys ha (1,6%). W latach 1946-2005 areał użytków rolnych zmniejszył się o ponad 2 mln ha, zaś powierzchnia lasów zwiększyła się o ponad 2,6 mln ha. Największe znaczenie z punktu bioróżnorodności mają trwałe użytki zielone – łąki i pastwiska – stanowią około 10% powierzchni kraju i ponad 21% użytków rolnych. Użytki rolne możemy określić jako:

  • grunty orne - część gruntów i użytków rolnych, poddawana ciągłej i sezonowej uprawie - najwięcej uprawiamy zbóż – 71%, roślin przemysłowych 11%, roślin pastewnych 10%, ziemniaków 3%, roślin strączkowych 2%,
  • łąki i pastwiska - grunty rolne zajęte pod uprawę traw lub innych upraw zielnych (ziół, roślin motylkowych), zarówno naturalnych jak i powstałych w wyniku działalności rolniczej,
  • sady - obszar użytkowany rolniczo, plantacja, na którym uprawia się drzewa lub krzewy dostarczające jadalnych owoców,
  • nieużytki rolne, grunty marginalne - to obszary które na skutek złej działalności rolnej, przemysłowej, leśnej nie posiadają lub utraciły wartość użytkową, do nieużytków zalicza się również: bagna, wydmy, lotne piaski, jary, skały, tereny zdewastowane;

Stan bioróżnorodności użytków rolnych jest zależny od typu działalności rolniczej. Działalność rolnicza dzieli się w zależności od sposobu zagospodarowania przestrzeni rolniczej w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej. Wyróżniamy rolnictwo konwencjonalne – intensywne oraz rolnictwo zrównoważone – ekologiczne – zintegrowane. Bioróżnorodność w rolnictwie jest postrzegana w dwóch płaszczyznach: pierwszej, związanej z różnorodnością gatunków i odmian roślin uprawnych oraz gatunków i ras zwierząt hodowlanych oraz drugiej – jako bioróżnorodność roślin i zwierząt dzikich towarzyszących produkcji rolnej. Możemy mówić o bioróżnorodności genetycznej, wewnątrzgatunkowej, międzygatunkowej i różnorodności ekosystemów – krajobrazów. Bioróżnorodność danego obszaru jest na ogół charakteryzowana przy zastosowaniu takich miar jak: bogactwo gatunkowe, różnorodność (zróżnicowanie) gatunkowe, taksonomiczny rozrzut gatunków oraz różnorodność funkcjonalna i strukturalna. Użytki rolne to obszary jednorodne i na ogół ubogie w obrębie danej uprawy (jednogatunkowe). Na obszarach rolniczych duża bioróżnorodnością charakteryzują się tereny przejściowe pomiędzy dwoma ekosystemami tzw. ekotony. Rozpatrując bioróżnorodność w rolniczym użytkowaniu – najważniejsze są aspekty ekosystemowe - krajobrazowe. Na podstawie wyglądu krajobrazu możemy określić stan jego bioróżnorodności i typ działalności rolniczej.


Następny artykuł

Rolnictwo a bioróżnorodność

Rolnictwo silnie wpływa na bioróżnorodność środowiska. Ekologiczne, zrównoważone rolnictwo wpływa p…

Projekty statutowe Bioróżnorodność Baza wiedzy Dobre praktyki rolnicze
Ustawienia dostępności
Wysokość linii
Odległość między literami
Wyłącz animacje
Przewodnik czytania
Czytnik
Wyłącz obrazki
Skup się na zawartości
Większy kursor
Skróty klawiszowe