Spotkania w roku 2023

Drugi cykl Spotkań Regionalnych Interesariuszy Projektu LIFE Pilica odbył się maju 2023 roku w czterech odsłonach:

Spotkania Interesariuszy Projektu LIFE Pilica to narzędzie służące do osiągnięcia głównego celu projektu zintegrowanego LIFE Pilica, jakim jest budowanie potencjału dla efektywnego wdrażania Planów gospodarowania wodami w zlewni Pilicy. W spotkaniach uczestniczą Przedstawiciele instytucji oraz jednostek samorządu terytorialnego ze zlewni rzeki Pilicy na poziomie danego województwa: łódzkiego, mazowieckiego, śląskiego i świętokrzyskiego, którzy są wskazani jako organy wdrażające i/lub sprawozdające wdrażanie Planu gospodarowania wodami.

Swój udział poprzez formularz rejestracyjny zgłosiły łącznie 142 osoby. Zgłoszenia udziału
w spotkaniu dla konkretnego województwa przedstawiały się następująco: śląskiego wraz
z małopolskim: 34 osoby; świętokrzyskiego: 29 osób; łódzkiego: 56 osób; mazowieckiego:
23 osoby. Porównując udział ze spotkaniami w ramach I cyklu Spotkań Regionalnych w 2022 roku, to liczba Przedstawicieli Urzędów Gmin — 39 gmin — utrzymała się na niemal tym samym poziomie, natomiast zwiększył się udział instytucji szczebla regionalnego — łącznie 43 instytucje. W spotkaniach w tym roku zadeklarowały udział takie instytucje jak: Urzędy Marszałkowskie, Urząd Wojewódzki, Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Nadleśnictwa, Zespoły Parków Krajobrazowych, Starostwa Powiatowe, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Inspektoraty Ochrony Roślin
i Nasiennictwa, Polski Związek Wędkarski, PGW Wody Polskie Nadzory Wodne.

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN w trakcie projektowania II Cyklu Spotkań Regionalnych kierowało się oczekiwaniami Interesariuszy Projektu wyrażonymi
w badaniach ewaluacyjnych w ubiegłym roku. W ankietach Uczestnicy I. Cyklu Spotkań Regionalnych mieli okazję podzielić się swoimi ocenami naszej pracy oraz wskazać interesujące ich tematy.

Cykl II Spotkań Regionalnych składał się z dwóch elementów. W pierwszej części tzw. informacyjnej, w postaci prezentacji wygłoszonych przez Beneficjentów Projektu (PGW WP RZGW w Warszawie, ERCE PAN, FDPA, FPP Enviro) przedstawiono kilka głównych tematów działań projektu, a także zrelacjonowano dotychczasowe osiągnięcia. Druga część spotkania zaplanowana została jako część warsztatowa, ponieważ ubiegłoroczne wykorzystanie tej formy pracy spotkało się z pozytywnym odbiorem Uczestników.

Część prelekcyjna:

Otwarcia spotkania dokonała Dr hab. Katarzyna Izydorczyk, Kierownik Merytoryczny Projektu LIFE Pilica, Dyrektor ERCE PAN, która omówiła cele spotkania. Następnie prowadziła całe spotkanie, zachęcając do wypowiedzi uczestników i dzielenia się swoimi opiniami czy wskazówkami po prezentacjach, moderowała również dyskusje.

Poniżej przedstawiamy opis wygłoszonych prezentacji w pierwszej części spotkań.

Monitoring wody w trybie rzeczywistym jako narzędzie do zarządzania zasobami wodami w zlewni Pilicy

Mariusz Biernacki (Koordynator projektu LIFE Pilica, PGW WP RZGW w Warszawie) przedstawił postęp prac prowadzonych przez RZGW w Warszawie w zakresie opracowania
i wdrożenia Systemu Wspierania Decyzji (SWD) dla zarządzania Zbiornikiem wodnym Sulejów. Do opracowania SWD potrzebne są jak najlepsze dane dotyczące stanu/jakości wody w zlewni Pilicy, aby dokładnie poznać procesy powodujące m.in. eutrofizację zbiornika Sulejowskiego. W tym celu w ramach LIFE Pilica trwają prace nad zainstalowaniem 9 stacji telemetrycznych zbierających dane w trybie ciągłym, które zostały zakupione przez Wody Polskie i zostały zlokalizowane wzdłuż biegu Pilicy do Zbiornika Sulejów. Lokalizacja stacji: Bonowice – rz. Krztynia, Wąsosz – rz. Pilica, Januszewice – rz. Czarna Włoszczowska, Przedbórz – rz. Pilica, Dąbrowa – rz. Czarna Maleniecka, Sulejów – rz. Pilica, Kłudzice – rz. Luciąża, Borek – rz. Strawa, Smardzewice – rz. Pilica.

Adaptacja do zmian klimatu na obszarach zurbanizowanych – realizacja działań projektu LIFE Pilica i inspiracje.

Paweł Szałański (FPP Enviro Sp. z o.o.) w trakcie prezentacji wyjaśnił, czym jest adaptacja do zmian klimatu, czemu trzeba podejmować wysiłek, aby im przeciwdziałać i jakie działania w ramach projektu będą realizowane w wybranych miastach ze zlewni rzeki Pilicy,
tj., Koniecpolu, Opocznie, Piotrkowie Trybunalskim, Sulejowie, Włoszczowie. Wytłumaczył, że działania będą obejmowały szeroko pojęte planowanie działań adaptacyjnych w ramach przygotowania, jak i wdrożenia Miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. Ponadto zbudowana zostanie demonstracyjna tzw. mała błękitno – zielona infrastruktura, czyli małoskalowe rozwiązania do zagospodarowania wody opadowej. Przykładowe wdrożenia uczestnicy mieli okazję poznać w trakcie projekcji filmu o projekcie LIFE RadomKlima (link na film), którego doświadczenia będą wykorzystane w projekcie LIFE – Pilica.

Sekwencyjny System Sedymentacyjno-Biofiltracyjny - innowacyjne rozwiązanie dla poprawy jakości wód powierzchniowych

Dr Paweł Jarosiewicz (ERCE PAN) zaprezentował Sekwencyjny System Sedymentacyjno-Biofiltracyjny (SSSB), innowacyjne rozwiązanie bliskie naturze, służące do oczyszczania wody, jej retencjonowaniu oraz sprzyjające lokalnej bioróżnorodności. W szczegółach przedstawiono SSSB zaprojektowany przy udziale ERCE PAN na zamówienie Gminy Przedbórz. Wdrożony w ramach projektu „Budowa ekotonowej strefy buforowej na cieku spod Ochotnika”, sfinansowanego ze środków unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego za lata 2014-2020.

W ramach projektu LIFE Pilica zaplanowana jest realizacja 5 tego typu obiektów w zlewni rzeki Pilicy. Prezentujący zaprosił uczestników spotkań do zgłaszania miejsc o potencjale do podjęcia działań renaturyzacyjnych i zbudowania systemu. Szczególnie poszukiwane są miejsca zrzutu wód opadowych, cieki na terenach zurbanizowanych lub obszarach wykorzystywanych rolniczo. Konsultacje można przeprowadzić pod adresem e-mail: p.jarosiewicz@erce.unesco.lodz.pl

Znaczenie działań edukacyjnych w ograniczeniu negatywnego wpływu rolnictwa na jakość wód

Prezentacja przedstawicieli FDPA: Karoliny Witeskiej-Chmielewskiej, Jakuba Zielińskiego
i Ewy Stygienko skupiała się na przedstawieniu działań, jakie zostały przeprowadzone
w ramach projektu z zakresu edukacji ukierunkowanej na obszary wiejskie. Uwzględniono
w niej działania skierowane do doradców rolnych i rolników, jak również nauczycieli
i uczniów szkół rolniczych. Szeroko umówione i zaprezentowane zostały materiały multimedialne, które w interaktywny sposób wykorzystują takie techniki jak animacje, gra, film. Materiały dotyczą tematów związanych m.in. z bioróżnorodnością, zasobami wodnymi dla rolnictwa, rozwiązaniami opartymi na przyrodzie, które ograniczają zanieczyszczenia rolnicze do wód powierzchniowych i gruntowych. Uczestnicy mogli dowiedzieć się również
o kolejnych planowanych przez FDPA na najbliższe lata akcjach edukacyjnych w ramach projektu LIFE Pilica.

Monitoring procesu współpracy pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w Plany gospodarowania wodami

Martyna Kuzior (ERCE PAN) przedstawiła dokonania zespołu ERCE PAN w ramach badań procesu współpracy pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w Plany gospodarowania wodami. Omówiła podejmowaną problematykę badawczą, a także zaprezentowała założenia metodyczne do ankiety na temat współpracy, która była przeprowadzona wśród Interesariuszy w ubiegłym roku. Głównym punktem prezentacji było przedstawienie wstępnych wyników
w postaci analizy sieciowej. Prezentacja był także wstępem do jednego z warsztatów.

Część warsztatowa:

W części warsztatowej Uczestnicy Spotkań zostali podzieleni na 3 grupy. Każda z grup pracowała przez ok. 25 minut nad danym zagadnieniem, a następnie grupa przechodziła do kolejnego stołu. W taki sposób wszyscy uczestnicy mogli wypowiedzieć się w trzech tematach.

Współpraca instytucji zaangażowanych w PGW — odtwarzamy sieć powiązań i kontaktów

Pierwszy temat pracy warsztatowej moderowany przez Martynę Kuzior (ERCE PAN) to kontynuacja pracy w obszarze współpracy. Uczestnicy mieli okazję stworzyć modelowe sieci współpracy pomiędzy instytucjami zaangażowanymi z Plany gospodarowania wodami. Po uzyskaniu empirycznych danych i odtworzeniu sieci kontaktów w ramach badań ankietowych teraz mieliśmy szanse na pozyskanie danych poprzez metodę wywiadu grupowego. Będzie to cenny materiał badawczy, który będzie stanowić uzupełnienie zebranych wcześniej danych.

Narzędzia ułatwiające zarządzanie gospodarką ściekową na terenach gmin

Dr hab. Katarzyna Izydorczyk (ERCE PAN), Kierownik Merytoryczny Projektu LIFE Pilica, dyskutowała z Interesariuszami o procesie wprowadzania w życie zapisów Ustawy z dnia
7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy — Prawo wodne (Dz.U. Dz.U. 2022 poz. 1549), która od 01.01.2023 zwiększyła obowiązki gmin w zakresie ewidencjonowania, kontroli
i sprawozdawczości eksploatacji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków. Większość gmin przez okres ostatnich miesięcy przeprowadziła akcje informacyjne wśród mieszkańców, wykorzystując zarówno różne media, jak i pomoc sołtysów w dotarciu do wszystkich mieszkańców. Trwały prace nad dostosowaniem regulacji prawnych na poziomie gmin, a także niektóre gminy prowadziły akcje zgłoszeniowe skierowane do mieszkańców. Wyraźnie widoczny jest wzrost zawieranych umów, liczba zgłoszeń, jak również liczba wystąpień o nowe przydomowe oczyszczalnie ścieków. Uczestników niepokoją: przepustowość istniejących oczyszczalni, możliwości obsługi przez istniejący tabor asenizacyjny, ale przede wszystkim Gminy naświetlają problem z odbiorem i utylizacją nieczystości z przydomowych oczyszczalni ścieków. Przedstawiciele Gmin
z zainteresowaniem przyjęli propozycję przystąpienia do współpracy z projektem LIFE Pilica w ramach działania „Dostawa i wdrożenie oprogramowania do zarządzania (ewidencji, monitoringu oraz kontroli) dowożonymi nieczystościami płynnymi dla gmin oraz jednostek podległych gminom ze zlewni rzeki Pilicy”.

Monitoring wód powierzchniowych a lokalna ochrona wód - wyzwania, dane i inicjatywy społeczne

Ostatnia grupa warsztatowa była prowadzona przez dr. Pawła Jarosiewicza (ERCE PAN), Aleksandrę Chamerską (ERCE PAN) we współpracy z Damianem Śliwińskim (Wody Polskie). Celem tej grupy była dyskusja na temat jakości wód w zlewni Pilicy, jak również prezentacja i konsultacja wyników modelowania SWAT. Zaprezentowano mapy emisji fosforu ogólnego i azotanów oraz mapę erozji. Uczestnicy warsztatów dostarczyli licznych komentarzy, potwierdzających lub podważających wyniki modelowania. Komentarze te zostaną przeanalizowane w ramach kalibracji modelu, tak aby z jak największą precyzją określić miejsca emisji i lepiej dopasować program działań dla zlewni. W trakcie dyskusji pojawiły się również sugestie włączenia do monitoringu jakościowego, prowadzonego przez zespół ERCE PAN, cieków i zbiorników, gdzie okresowo występują pogorszenia jakości.

Następny artykuł

Spotkania w roku 2022