Spotkania Regionalne Interesariuszy Projektu LIFE Pilica

Drugi cykl Spotkań Regionalnych Interesariuszy Projektu LIFE Pilica odbył się maju 2023 roku w czterech odsłonach:

• Spotkanie Regionalne dla województwa śląskiego i małopolskiego: 10 maja w Hucisku
• Spotkanie Regionalne dla województwa świętokrzyskiego: 11 maja w Sielpi Wielkiej
• Spotkanie Regionalne dla województwa łódzkiego: 17 maja w Twardej
• Spotkanie Regionalne dla województwa mazowieckiego: 18 maja w Warce

 

Spotkania Interesariuszy Projektu LIFE Pilica to narzędzie służące do osiągnięcia głównego celu projektu zintegrowanego LIFE Pilica, jakim jest budowanie potencjału dla efektywnego wdrażania Planów gospodarowania wodami w zlewni Pilicy. W spotkaniach uczestniczą Przedstawiciele instytucji oraz jednostek samorządu terytorialnego ze zlewni rzeki Pilicy na poziomie danego województwa: łódzkiego, mazowieckiego, śląskiego i świętokrzyskiego, którzy są wskazani jako organy wdrażające i/lub sprawozdające wdrażanie Planu gospodarowania wodami.

Swój udział poprzez formularz rejestracyjny zgłosiły łącznie 142 osoby. Zgłoszenia udziału
w spotkaniu dla konkretnego województwa przedstawiały się następująco: śląskiego wraz
z małopolskim: 34 osoby; świętokrzyskiego: 29 osób; łódzkiego: 56 osób; mazowieckiego:
23 osoby. Porównując udział ze spotkaniami w ramach I cyklu Spotkań Regionalnych w 2022 roku, to liczba Przedstawicieli Urzędów Gmin — 39 gmin — utrzymała się na niemal tym samym poziomie, natomiast zwiększył się udział instytucji szczebla regionalnego — łącznie 43 instytucje. W spotkaniach w tym roku zadeklarowały udział takie instytucje jak: Urzędy Marszałkowskie, Urząd Wojewódzki, Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Nadleśnictwa, Zespoły Parków Krajobrazowych, Starostwa Powiatowe, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Inspektoraty Ochrony Roślin
i Nasiennictwa, Polski Związek Wędkarski, PGW Wody Polskie Nadzory Wodne.

Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN w trakcie projektowania II Cyklu Spotkań Regionalnych kierowało się oczekiwaniami Interesariuszy Projektu wyrażonymi
w badaniach ewaluacyjnych w ubiegłym roku. W ankietach Uczestnicy I. Cyklu Spotkań Regionalnych mieli okazję podzielić się swoimi ocenami naszej pracy oraz wskazać interesujące ich tematy.

Cykl II Spotkań Regionalnych składał się z dwóch elementów. W pierwszej części tzw. informacyjnej, w postaci prezentacji wygłoszonych przez Beneficjentów Projektu (PGW WP RZGW w Warszawie, ERCE PAN, FDPA, FPP Enviro) przedstawiono kilka głównych tematów działań projektu, a także zrelacjonowano dotychczasowe osiągnięcia. Druga część spotkania zaplanowana została jako część warsztatowa, ponieważ ubiegłoroczne wykorzystanie tej formy pracy spotkało się z pozytywnym odbiorem Uczestników.

 

Część prelekcyjna:

Otwarcia spotkania dokonała Dr hab. Katarzyna Izydorczyk, Kierownik Merytoryczny Projektu LIFE Pilica, Dyrektor ERCE PAN, która omówiła cele spotkania. Następnie prowadziła całe spotkanie, zachęcając do wypowiedzi uczestników i dzielenia się swoimi opiniami czy wskazówkami po prezentacjach, moderowała również dyskusje.

Poniżej przedstawiamy opis wygłoszonych prezentacji w pierwszej części spotkań.

 

• Monitoring wody w trybie rzeczywistym jako narzędzie do zarządzania zasobami wodami w zlewni Pilicy

Mariusz Biernacki (Koordynator projektu LIFE Pilica, PGW WP RZGW w Warszawie) przedstawił postęp prac prowadzonych przez RZGW w Warszawie w zakresie opracowania
i wdrożenia Systemu Wspierania Decyzji (SWD) dla zarządzania Zbiornikiem wodnym Sulejów. Do opracowania SWD potrzebne są jak najlepsze dane dotyczące stanu/jakości wody w zlewni Pilicy, aby dokładnie poznać procesy powodujące m.in. eutrofizację zbiornika Sulejowskiego. W tym celu w ramach LIFE Pilica trwają prace nad zainstalowaniem 9 stacji telemetrycznych zbierających dane w trybie ciągłym, które zostały zakupione przez Wody Polskie i zostały zlokalizowane wzdłuż biegu Pilicy do Zbiornika Sulejów. Lokalizacja stacji: Bonowice – rz. Krztynia, Wąsosz – rz. Pilica, Januszewice – rz. Czarna Włoszczowska, Przedbórz – rz. Pilica, Dąbrowa – rz. Czarna Maleniecka, Sulejów – rz. Pilica, Kłudzice – rz. Luciąża, Borek – rz. Strawa, Smardzewice – rz. Pilica.

 

• Adaptacja do zmian klimatu na obszarach zurbanizowanych – realizacja działań projektu LIFE Pilica i inspiracje.

Paweł Szałański (FPP Enviro Sp. z o.o.) w trakcie prezentacji wyjaśnił, czym jest adaptacja do zmian klimatu, czemu trzeba podejmować wysiłek, aby im przeciwdziałać i jakie działania w ramach projektu będą realizowane w wybranych miastach ze zlewni rzeki Pilicy,
tj., Koniecpolu, Opocznie, Piotrkowie Trybunalskim, Sulejowie, Włoszczowie. Wytłumaczył, że działania będą obejmowały szeroko pojęte planowanie działań adaptacyjnych w ramach przygotowania, jak i wdrożenia Miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. Ponadto zbudowana zostanie demonstracyjna tzw. mała błękitno – zielona infrastruktura, czyli małoskalowe rozwiązania do zagospodarowania wody opadowej. Przykładowe wdrożenia uczestnicy mieli okazję poznać w trakcie projekcji filmu o projekcie LIFE RadomKlima (link na film), którego doświadczenia będą wykorzystane w projekcie LIFE – Pilica.

 

• Sekwencyjny System Sedymentacyjno-Biofiltracyjny - innowacyjne rozwiązanie dla poprawy jakości wód powierzchniowych

Dr Paweł Jarosiewicz (ERCE PAN) zaprezentował Sekwencyjny System Sedymentacyjno-Biofiltracyjny (SSSB), innowacyjne rozwiązanie bliskie naturze, służące do oczyszczania wody, jej retencjonowaniu oraz sprzyjające lokalnej bioróżnorodności. W szczegółach przedstawiono SSSB zaprojektowany przy udziale ERCE PAN na zamówienie Gminy Przedbórz. Wdrożony w ramach projektu „Budowa ekotonowej strefy buforowej na cieku spod Ochotnika”, sfinansowanego ze środków unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego za lata 2014-2020.

W ramach projektu LIFE Pilica zaplanowana jest realizacja 5 tego typu obiektów w zlewni rzeki Pilicy. Prezentujący zaprosił uczestników spotkań do zgłaszania miejsc o potencjale do podjęcia działań renaturyzacyjnych i zbudowania systemu. Szczególnie poszukiwane są miejsca zrzutu wód opadowych, cieki na terenach zurbanizowanych lub obszarach wykorzystywanych rolniczo. Konsultacje można przeprowadzić pod adresem e-mail: p.jarosiewicz@erce.unesco.lodz.pl

 

• Znaczenie działań edukacyjnych w ograniczeniu negatywnego wpływu rolnictwa na jakość wód

Prezentacja przedstawicieli FDPA: Karoliny Witeskiej-Chmielewskiej, Jakuba Zielińskiego
i Ewy Stygienko skupiała się na przedstawieniu działań, jakie zostały przeprowadzone
w ramach projektu z zakresu edukacji ukierunkowanej na obszary wiejskie. Uwzględniono
w niej działania skierowane do doradców rolnych i rolników, jak również nauczycieli
i uczniów szkół rolniczych. Szeroko umówione i zaprezentowane zostały materiały multimedialne, które w interaktywny sposób wykorzystują takie techniki jak animacje, gra, film. Materiały dotyczą tematów związanych m.in. z bioróżnorodnością, zasobami wodnymi dla rolnictwa, rozwiązaniami opartymi na przyrodzie, które ograniczają zanieczyszczenia rolnicze do wód powierzchniowych i gruntowych. Uczestnicy mogli dowiedzieć się również
o kolejnych planowanych przez FDPA na najbliższe lata akcjach edukacyjnych w ramach projektu LIFE Pilica.

 

• Monitoring procesu współpracy pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w Plany gospodarowania wodami

Martyna Kuzior (ERCE PAN) przedstawiła dokonania zespołu ERCE PAN w ramach badań procesu współpracy pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w Plany gospodarowania wodami. Omówiła podejmowaną problematykę badawczą, a także zaprezentowała założenia metodyczne do ankiety na temat współpracy, która była przeprowadzona wśród Interesariuszy w ubiegłym roku. Głównym punktem prezentacji było przedstawienie wstępnych wyników
w postaci analizy sieciowej. Prezentacja był także wstępem do jednego z warsztatów.

 

Część warsztatowa:

 

W części warsztatowej Uczestnicy Spotkań zostali podzieleni na 3 grupy. Każda z grup pracowała przez ok. 25 minut nad danym zagadnieniem, a następnie grupa przechodziła do kolejnego stołu. W taki sposób wszyscy uczestnicy mogli wypowiedzieć się w trzech tematach.

 

• Współpraca instytucji zaangażowanych w PGW — odtwarzamy sieć powiązań i kontaktów

Pierwszy temat pracy warsztatowej moderowany przez Martynę Kuzior (ERCE PAN) to kontynuacja pracy w obszarze współpracy. Uczestnicy mieli okazję stworzyć modelowe sieci współpracy pomiędzy instytucjami zaangażowanymi z Plany gospodarowania wodami. Po uzyskaniu empirycznych danych i odtworzeniu sieci kontaktów w ramach badań ankietowych teraz mieliśmy szanse na pozyskanie danych poprzez metodę wywiadu grupowego. Będzie to cenny materiał badawczy, który będzie stanowić uzupełnienie zebranych wcześniej danych.

 

• Narzędzia ułatwiające zarządzanie gospodarką ściekową na terenach gmin

Dr hab. Katarzyna Izydorczyk (ERCE PAN), Kierownik Merytoryczny Projektu LIFE Pilica, dyskutowała z Interesariuszami o procesie wprowadzania w życie zapisów Ustawy z dnia
7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy — Prawo wodne (Dz.U. Dz.U. 2022 poz. 1549), która od 01.01.2023 zwiększyła obowiązki gmin w zakresie ewidencjonowania, kontroli
i sprawozdawczości eksploatacji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków. Większość gmin przez okres ostatnich miesięcy przeprowadziła akcje informacyjne wśród mieszkańców, wykorzystując zarówno różne media, jak i pomoc sołtysów w dotarciu do wszystkich mieszkańców. Trwały prace nad dostosowaniem regulacji prawnych na poziomie gmin, a także niektóre gminy prowadziły akcje zgłoszeniowe skierowane do mieszkańców. Wyraźnie widoczny jest wzrost zawieranych umów, liczba zgłoszeń, jak również liczba wystąpień o nowe przydomowe oczyszczalnie ścieków. Uczestników niepokoją: przepustowość istniejących oczyszczalni, możliwości obsługi przez istniejący tabor asenizacyjny, ale przede wszystkim Gminy naświetlają problem z odbiorem i utylizacją nieczystości z przydomowych oczyszczalni ścieków. Przedstawiciele Gmin
z zainteresowaniem przyjęli propozycję przystąpienia do współpracy z projektem LIFE Pilica w ramach działania „Dostawa i wdrożenie oprogramowania do zarządzania (ewidencji, monitoringu oraz kontroli) dowożonymi nieczystościami płynnymi dla gmin oraz jednostek podległych gminom ze zlewni rzeki Pilicy”.

 

• Monitoring wód powierzchniowych a lokalna ochrona wód - wyzwania, dane i inicjatywy społeczne

Ostatnia grupa warsztatowa była prowadzona przez dr. Pawła Jarosiewicza (ERCE PAN), Aleksandrę Chamerską (ERCE PAN)  we współpracy z Damianem Śliwińskim (Wody Polskie). Celem tej grupy była dyskusja na temat jakości wód w zlewni Pilicy, jak również prezentacja i konsultacja wyników modelowania SWAT. Zaprezentowano mapy emisji fosforu ogólnego i azotanów oraz mapę erozji. Uczestnicy warsztatów dostarczyli licznych komentarzy, potwierdzających lub podważających wyniki modelowania. Komentarze te zostaną przeanalizowane w ramach kalibracji modelu, tak aby z jak największą precyzją określić miejsca emisji i lepiej dopasować program działań dla zlewni. W trakcie dyskusji pojawiły się również sugestie włączenia do monitoringu jakościowego, prowadzonego przez zespół ERCE PAN, cieków i zbiorników, gdzie okresowo występują pogorszenia jakości.